Các giác quan của trẻ được hình thành và phát triển ngay từ giai đoạn bào thai. Sự phát triển giác quan đóng vai trò vô cùng quan trọng vì nó ảnh hưởng đến cả sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ trong giai đoạn sau này. Các bài tập phát triển giác quan của trẻ cũng vì thế mà được quan tâm và giới thiệu rộng rãi đến các bậc cha mẹ.
Thị giác
Trong những tháng đầu đời, một trong các giác quan của bé chưa hoàn thiện chính là thị giác, bé có thể có những chuyển động không đều ở 2 mắt. Thời gian đầu, bé chỉ có khả năng nhìn tập trung trong một cự ly rất gần khoảng 20-25cm hoặc khi bé nằm gọn trong vòng tay mẹ, bé hoàn toàn có thể tập trung nhìn gương mặt mẹ. Bé sơ sinh có thể phân biệt được giữa ánh sáng và bóng tối, nhưng chưa thể nhận diện được toàn bộ các màu sắc, do đó bố mẹ có thể thấy có rất nhiều loại sách cho bé sơ sinh thường in những hình vẽ đen trắng rất rõ rệt.
Thị giác của bé sau vài tuần tuổi sẽ dần có sự phát triển rõ rệt so với thời điểm lúc mới sinh ra. Khi thị giác của bé dần được hoàn thiện, bố mẹ sẽ thấy bé có thể nhìn ngắm gương mặt bố mẹ lâu hơn, và bắt đầu có thể dõi theo các đồ vật chuyển động ở trong tầm nhìn của bé. Khả năng tập trung thị giác của một em bé sẽ đạt 20/20 khi bé được 2 đến 3 tuổi. Có một điều bố mẹ cần lưu ý đó là không nên kích thích thị giác của bé quá nhiều vì bé cần được nghỉ ngơi đầy đủ để tạo điều kiện phát triển trí não.
Thính giác
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thính giác của trẻ phát triển từ khi trẻ còn là bào thai. Trong quá trình mang thai, mẹ có thể dễ dàng nhận thấy rằng bé thường phản ứng mạnh như đạp mỗi khi bên ngoài có âm thanh lớn, và thường bé sẽ ngủ yên khi mẹ ở trong môi trường yên tĩnh hoặc có âm thương du dương nhẹ nhàng. Thính giác là một trong các giác quan của bé gần như đã được hoàn thiện từ khi sinh ra.
Bé sơ sinh khi nghe thấy những tiếng động lớn thường cảm thấy giật mình, đó là phản ứng rất bình thường. Bé thường dành sự tập trung của mình để lắng nghe giọng nói của bố mẹ và biết ngừng hoạt động để lắng nghe mỗi khi mọi người bắt đầu trò chuyện. Bé sơ sinh dường như thích tông giọng cao (của mẹ) hơn là giọng trầm (của bố). Bé cũng có khả năng thích nghi với tiếng ồn sau một vài lần nghe.
Khứu giác
Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng một trong các giác quan của bé có thể hoạt động siêu nhạy đó chính là khứu giác. Trẻ rất thích mùi hương của mẹ, đặc biệt là mùi sữa mẹ.
Vị giác
Các bé có xu hướng thích vị ngọt hơn vị chua hay đắng. Bé sơ sinh có khả năng nhận biết được sự khác biệt giữa sữa mẹ và sữa trữ hay sữa công thức, và thường bé sẽ thể hiện niềm yêu thích đặc biệt hơn với sữa mẹ.
Xúc giác
Bé sơ sinh rất thích được vuốt ve, dỗ dành khi được bố mẹ đặt lên bụng hay âu yếm gần gũi, hoặc nếu cảm thấy cần thiết, bố mẹ cũng có thể quấn bé, nhờ đó bé sẽ cảm thấy an toàn và yên tâm hơn.
Tuy nhiên, bố mẹ không quấn chăn cho bé khi bé lớn hơn 2 tháng tuổi hoặc đang trong giai đoạn tập lật vì có thể làm tăng nguy cơ đột tử trong lúc ngủ. Nhiều bé sẽ thấy thoải mái khi được bố mẹ địu hơn là quấn chăn. Mẹ cũng nên lưu ý rằng khi cho bé bú thì mẹ nên bồng bé, chứ không nên cho bé nằm nhé!
Các giác quan của bé sẽ dần phát triển theo năm tháng, và bé rất cần sự hỗ trợ của bố mẹ thông qua các hoạt động hằng ngày để có thể thành thục sử dụng cả 5 giác quan, vì vậy bố mẹ hãy thật kiên nhẫn dẫn dắt bé lớn lên nhé!